Phần 2 – Ánh sáng trong kiến trúc chiếu sáng tổng thể

Ánh sáng được coi là yếu tố quan trọng và ảnh hưởng tới giá trị thẩm mỹ của các công trình kiến trúc. Không chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng, nghệ thuật ánh sáng trong kiến trúc còn giúp tác động đến cảm xúc con người. Tuy nhiên vẫn còn nhiều người chưa thể bài trí ánh sáng trong không gian hợp lý và hài hòa nhất. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn biết cách vận dụng nghệ thuật ánh sáng trong kiến trúc để nâng cao chất lượng và tính thẩm mĩ trong không gian sống của mình.

1. Tìm hiểu về nghệ thuật ánh sáng trong kiến trúc

Được đánh giá là một trong những phương tiện giúp kiến trúc sư truyền tải câu chuyện mình muốn gửi gắm, ánh sáng tác động mạnh mẽ tới con người ngay từ những giây phút đầu tiên, nhất là nếu được bố trí ấn tượng và độc đáo. Để hiểu rõ hơn,  mời bạn cùng đi vào tìm hiểu cụ thể hơn về “nghệ thuật ánh sáng” – khái niệm được nhắc đến rất nhiều trong thiết kế kiến trúc và nội thất.

Nghệ thuật ánh sáng trong kiến trúc là gì ?

Thuật ngữ này được hiểu đơn giản là sự sắp xếp về cường độ, màu sắc ánh sáng cũng như hướng chiếu sáng sao cho phù hợp, đáp ứng nhu cầu về công năng sử dụng và mục đích mà người thiết kế muốn truyền đạt. Đôi khi nó còn đến từ cách bài trí và kết hợp nhiều hiệu ứng ánh sáng khác nhau.

Trong nhiều công trình nổi tiếng, nghệ thuật ánh sáng được kiến trúc sư áp dụng nhằm thể hiện ý tưởng độc đáo, câu chuyện ý nghĩa hoặc tạo ấn tượng sâu sắc cho người nhìn.

Vai trò của ánh sáng trong kiến trúc và thiết kế

Đóng vai trò là một trong các yếu tố quyết định sự thành công của công trình kiến trúc, ánh sáng được nâng lên tầm nghệ thuật bởi nó giúp thể hiện sinh động và hoàn hảo các hình dáng, đường nét và chi tiết của từng cá thể, đồng thời tạo nên tổng thể kiến trúc hài hòa và phong phú.

Màu sắc ánh sáng không chỉ phản ánh “linh hồn” của thiết kế, mà còn là trung gian giữa vẻ đẹp kiến trúc và không gian xung quanh.  Nó có thể làm thay đổi kiến trúc theo hướng đồng nhất hoặc tách biệt theo không gian ba chiều, và khẳng các tuyến tính, bình diện của bề mặt công trình.

Tác động của ánh sáng tới cảm xúc con người

Khoa học chỉ ra rằng nhịp độ sinh học của con người phụ thuộc vào ánh sáng. Các yếu tố như cường độ, màu sắc ánh sáng cũng tác động đến tâm trạng con người. Việc sử dụng nghệ thuật ánh sáng nhằm mang tới các rung cảm tinh tế và chân thực đến cho người dùng, cụ thể:

• Tạo cảm giác thoải mái, giảm stress và căng thẳng
• Tăng tính tập trung, nâng cao hiệu quả làm việc
• Kích thích sự sáng tạo và nảy sinh các ý tưởng mới
• Gây ấn tượng cho người nhìn với cảm giác thu hút và hứng thú
• Xoa dịu các cảm xúc tiêu cực, giúp con người bình tĩnh và sáng suốt hơn
• Kích thích các cảm xúc mạnh như tò mò, sợ hãi hoặc choáng ngợp

2. Hiểu đúng về khái niệm nguồn sáng và ánh sáng trong kiến trúc

Trước khi tìm hiểu các vận dụng ánh sáng nghệ thuật và tinh tế hơn cho không gian, bạn cần hiểu đúng về nguồn sáng – ánh sáng. Có tới 80% người dùng vẫn chưa phân biệt rõ hai khái niệm này. Phân biệt nguồn sáng và ánh sáng giúp người thiết kế định hình và sắp xếp hệ thống chiếu sáng sao cho phù hợp nhất, bộc lộ hết vẻ đẹp của công trình kiến trúc.

Về nguồn sáng có hai nguồn sáng chủ yếu:

• Nguồn sáng tự nhiên: phát ra từ thực thể phát sáng trong tự nhiên như mặt trời, trăng, sao,… Con người không điều khiển được nguồn sáng này mà chỉ thay đổi và điều tiết nó theo thời điểm, không gian hoặc dụng cụ hỗ trợ điều chỉnh tính chất và cường độ sáng.
• Nguồn sáng nhân tạo: từ đèn do con người tạo ra, nên chúng ta có thể chủ động bố trí, điều chỉnh được về góc chiếu, cường độ cũng như màu sắc của ánh sáng.

Về ánh sáng có 2 dạng là ánh sáng thẳng và ánh sáng phân tán

• Ánh sáng thẳng: ánh sáng đi thẳng từ nguồn sáng tới xung quang nên có cường độ  mạnh, tạo đổ bóng rõ ràng.
  Ánh sáng phân tán: ánh sáng khuếch tán từ môi trường khác như mây, rèm cửa,… hoặc phản chiếu lại từ một vật thể nào đó. Chính vì vậy nó khá dịu và đều, không đổ bóng rõ.
• Phân biệt hai khái niệm trên sẽ giúp việc sử dụng ánh sáng trong kiến trúc đạt hiệu quả cao và đúng theo ý muốn của người thiết kế.

3. Nguyên tắc sử dụng nghệ thuật ánh sáng trong kiến trúc

Để vận dụng tốt được nghệ thuật ánh sáng vào không gian, cần tuân thủ theo các nguyên tắc cơ bản. Ngay cả các công trình lớn, hay thiết kế căn hộ nhỏ, đều cần quan tâm tới yếu tố này để đảm bảo sự hài hòa nhất. Nó cũng góp phần giúp bạn căn chỉnh và điều tiết ánh sáng nghệ thuật, hiệu quả hơn, cùng tìm hiểu nhé!

Ánh sáng cần khơi nguồn từ cảm xúc

Việc sử dụng ánh sáng cần bắt nguồn từ cảm xúc trong kiến trúc, để tạo nên mối liên hệ giữa người dùng và không gian. Dựa theo nhu cầu, ý muốn mà bạn có thể thiết kế ánh sáng phù hợp. Ngoài ra, có thể cân nhắc về phong cách nội thất hoặc kiến trúc tổng quan để cân nhắc kiểu ánh sáng phù hợp.

Lựa chọn màu sắc khéo léo

Các màu sắc khác nhau sẽ đem đến cảm giác khác nhau. Ví dụ như màu trắng ấm làm không gian nhỏ hơn, trong khi màu trắng sáng lại khiến không gian rộng lớn hơn. Cảm nhận về không gian sống được tạo thành từ ánh sáng phản xạ trên bề mặt của tường nhà và đồ nội thất xung quanh.

Sử dụng ánh sáng tự nhiên và nhân tạo một cách hài hòa

Hai nguồn sáng trên cần được sử dụng hài hòa để đáp ứng công năng về chiếu sáng cũng như nhu cầu trang trí không gian. Ánh sáng tự nhiên trong kiến trúc mang tới sự thoải mái, gần gũi và khiến ngôi nhà trở nên gần gũi, tươi mới hơn, Trong khi đó ánh sáng đèn giúp không gian sinh động, sáng tạo và tràn đầy tính nghệ thuật.

Việc kết hợp hai nguồn sáng trên đảm bảo ngôi nhà bạn thêm phần tinh tế, ấn tượng và mang tới cảm giác tích cực mỗi ngày cho người sử dụng.

Chiếu sáng có định hướng

Việc lựa chọn góc và hướng chiếu sáng nhằm làm không gian trở nên rõ ràng hơn, cũng như thể hiện ý nghĩa và mục đích thiết kế một cách rõ ràng nhất. Nghệ thuật chiếu sáng có thể làm nội bật hoặc phá hủy trực quan của một không gian kiến trúc. Vì vậy bạn cần lưu ý nguyên tắc quan trọng này.

Thiết kế ánh sáng phân tầng

Nguyên tắc này đảm bảo cho tính thẩm mĩ về không gian và thuận lợi cho các hoạt động sinh hoạt của con người. Nguồn sáng mạnh cần đặt ở nơi trọng điểm và các nguồn sáng cường độ thấp hơn nên sử dụng cho khu vực xung quanh. Việc phân tầng ánh sáng chính là cải thiện chức năng chiếu sáng và tạo ra nhiều màu sắc lung linh hơn, tương tự như nghệ thuật phân cấp chiếu sáng.